پیامدها و آسیب‌های روانی ناشی از استفاده افراطی تلفن‌های هوشمند

به گزارش روابط عمومی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره؛ کنگره ملی فضای مجازی و گوشی‌های هوشمند 14 اسفند با حضور دکتر علی فتحی آشتیانی رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

دکتر فتحی آشتیانی درباره فراگیرشدن استفاده از گوشی هوشمند اظهار کرد: امروزه بیش از 2 و نیم میلیارد نفر در جهان از گوشی های هوشمند، استفاده می کنند و میانگین استفاده بیشتر افراد، روزانه بین 4 تا 7 ساعت است.

وی افزود: گوشی های هوشمند سبب شده رسانه های جمعی، شخصی سازی شود و فرد بتواند منابع مختلف، خبری، سرگرمی و... را ارزیابی و سپس از میان منابع مختلف آگاهانه انتخاب کند و این ابزار، به همراه پول و کلید، سومین ابزار ضروری است که افراد هر روزه با خود به همراه دارند.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره مهم‌ترین چالش‌هایی که استفاده از تلفن همراه به دنبال دارد را اینگونه برشمرد: زوج های زیادی را از هم جدا کرد؛ بسیاری از خانواده‌ها و دوستی‌های خانوادگی را از هم متفرق کرد؛ دانش آموزان را بی‌رمق و آنها را از مسیر موفقیت دور کرد؛ ذهن و فرهنگ ما را تغییر داد و در راه از بین بردن نسل بعدی ما است.

دکتر فتحی آشتیانی ادامه داد: اگر مراقب نباشیم جان و روح مان را مچاله کرده و دل‌هایمان را سخت و سنگین خواهد کرد و کاری می‌کند که نسل‌های آینده پشیمان شوند. قطعا در آینده نه چندان دور شاید به دنبال کنترل اذهان ما باشد.

وی با اشاره به پژوهش‌های پیرامون اعتیاد به اینترنت تصریح کرد: پژوهش ها نشان می دهند که ابتدا مفهوم اعتیاد به اینترنت، مطرح شد و سپس مفهوم اعتیاد به گوشی هوشمند جایگزین آن شده است.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره اظهار کرد: در سال 2012، عنوان «اعتیاد به گوشی هوشمند» نشان داد تقریباً تمام آمریکایی ها نسبت به از دست دادن گوشی هوشمند خود نگران هستند؛ 94% آمریکایی ها گزارش دادند اگر گوشی هوشمندشان ناپدید شود نگران می شوند، مشکل جدیدی که ترس مفرط از بدون گوشی ماندن یا نوموفوبیا (Nomophobia) نام گرفت.

در آمریکا، 85% افراد گوشی هوشمند دارند و به‌طور میانگین هر فرد 52 بار در روز گوشی هوشمند خود را چک می کند.

در انگلستان 87 درصد افراد دارای گوشی هوشمند هستند. نفوذ گوشی هوشمند در میان تمام گروه های سنی در حال گسترش است به‌طوری‌که در گروه سنی 55 تا 75 سال، از 40درصد در سال 2013 به 77 در سال 2018 رسیده است.

وی با بیان اینکه از دیدگاه آسیب شناسی روانی استفاده افراطی از گوشی هوشمند گونه ای از اعتیاد رفتاری به شمار می آید، گفت: علی رغم اینکه استفاده افراطی از گوشی هوشمند به‌عنوان یک اعتیاد رفتاری شناخته می‌شود، هنوز در میان صاحب نظران بر سر یک تعریف واحد و ملاک های تشخیصی مشخص برای این مشکل اتفاق‌نظر وجود ندارد و تابلوی بالینی و جنبه های آسیب شناختی این مشکل همچنان در هاله ای از ابهام است.

دکتر فتحی آشتیانی افزود: سازمان جهانی بهداشت در اوت 2014، در توکیو گروهی را برای بررسی اطلاعات در دسترس، در مورد شرایط سلامت روانی مرتبط با استفاده افراطی از اینترنت و گوشی هوشمند، تشکیل داد و عنوان کرد شواهدی وجود دارد که نشان می دهد اعتیادهای مرتبط با فناوری مدرن از لحاظ پدیدارشناختی، مسیر بالینی و پایه نوروبیولوژی شبیه به اختلال مصرف مواد دارند.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره به مضرات استفاده افراطی و اعتیاد به گوشی هوشمند اشاره کرد و گفت:این وسیله می‌تواند آسیب های جسمی، روانی، اجتماعی و رفتاری را در پی داشته باشد به گونه‌ای که آسیب ها جدی و در حد اختلالات بالینی است. همچنین ممکن است بر سلامت روانی تأثیر منفی بگذارد و منجر به اختلال خواب، استرس، اضطراب، افسردگی، افکار مرتبط با خودکشی و روان آزردگی شود.

وی ادامه داد: آسیب های جسمی مثل سردرد، فشار خون، مشکلات مرتبط با خواب، مشکلات قلبی و آسیب های بینایی را شامل می‌شود، عادت های روزانه افراد، رفتارهای اجتماعی، سیستم ارزشی، ارتباط خانوادگی و روابط اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد. چک کردن های مداوم و استفاده از نرم افزارهای مخصوص گوشی همراه در طول شبانه روز با اختلالات خواب، استرس، اضطراب، کناره گیری و تحت تأثیر قرار دادن رفاه فردی همراه است.

دکتر علی فتحی آشتیانی درباره پیامدهای استفاده افراطی از گوشی هوشمند عنوان کرد: استفاده افراطی از گوشی هوشمند باعث «افزایش احتمال تصادفات رانندگی می‌شود، دردهای شانه، گردن؛ بدکارکردی‌های دست، به دلیل استفاده طولانی‌مدت و وضعیت خاص اندام ها در زمان استفاده؛ بی تحرکی یا کم‌تحرکی؛ کاهش عملکرد تحصیلی؛ کاهش رضایت از زندگی» می شود.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور به چند مورد از نتایج پژوهش‌ها جهانی درباره اپیدمی استفاده از گوشی‌های هوشمند را برشمرد و گفت: پژوهشی در آمریکا نشان داد 46 درصد دارندگان گوشی هوشمند نمی توانند بدون گوشی هوشمندشان زندگی کنند. بسیاری از افراد، زمانی که از گوشی خود جدا می شوند مضطرب می شوند.

تخمین زده می‌شود در چین بیشترین آسیب های روانی مرتبط با استفاده از اینترنت، در دامنه سنی 23- 18 سال وجود دارد.

بر طبق پژوهش ها، دولت کره جنوبی اعلام کرده است 210 هزار کودک و نوجوان در سنین 6 تا 19 سال تحت تأثیر این اختلال قرار دارند و نیازمند درمان هستند.

شیوع اختلالات روانی مرتبط با اینترنت و گوشی هوشمند دامنه ای گسترده از 0 تا 90% دارد که این آمار با توجه به کشور، گروه سنی و روش های همه گیرشناسی متفاوت است. برای مثال اعتیاد به شبکه های اجتماعی در دانشجویان چینی بیشترین شیوع را دارد (34%) و اعتیاد به اینترنت در مردان چینی (16.9%) بیشتر از زنان (11.3%) است.

مدیر یک بیمارستان درمان اعتیاد در پایتخت چین اعلام کرده است که 10 میلیون نوجوان چینی، معیارهای اعتیاد به اینترنت را دارا هستند.

در یک مطالعه فراتحلیل متشکل از 19 مقاله، که در سال 2022 انجام شد، شیوع اعتیاد به گوشی هوشمند در میان دانشجویان پزشکی آسیایی مورد سنجش قرار گرفت. در این پژوهش دانشجویان پزشکی از 7 کشور آسیایی شامل هند، مالزی، چین، عربستان سعودی، ترکیه، نپال و ایران شرکت داشتند.

از میان 5497 شرکت کننده دانشجوی پزشکی، 2181 نفر (39.68%) به گوشی هوشمند اعتیاد داشتند.

در یک فراتحلیل دیگر نشان داده شد که استفاده مشکل‌ساز از گوشی‌های هوشمند در سراسر جهان در حال افزایش است. چین، عربستان سعودی و مالزی بالاترین میزان و آلمان و فرانسه کمترین میزان را داشتند.

وی در پایان نیز به راهبرد برخی کشورها درباره جلوگیری از استفاده افراطی از گوشی‌های هوشمند اشاره و خاطرنشان کرد: آسیب های مرتبط با استفاده افراطی از گوشی هوشمند نگرانی های جامعه جهانی را برانگیخته است، تا جایی که تا سال 2011 در کشور آلمان، بیش از 200 مرکز تخصصی ترک اعتیاد به اینترنت دایر شده است. کشور کره جنوبی برای درمان اعتیاد به اینترنت 1043 روانشناس و 190 مرکز و بیمارستان تأسیس کرده است. نگرانی ها در کشور چین موجب شده استفاده از بازی های کامپیوتری را از طریق وضع قوانینی خاص (مثل جلوگیری از استفاده بیش از 3 ساعت در روز) محدود کنند.

پایان پیام/